हॅशटॅग ऑन ट्विटर (2)

मागच्या भागात आपण हॅशटॅगबद्दल बेसिक माहिती घेतली.
आत्ता आपण प्रत्येक सोशलमिडीया प्लॅटफॉर्मवर हॅशटॅगचा वापर कसा केला जातो ते पाहू.
खर हॅशटॅग वापरण्याचे सुत्र सर्वत्र समान आहे. पण विविध प्लॅटफॉर्मवर तो परिणाम वेगवेगळा साधतो.
सर्वप्रथम आपण पाहू

हॅशटॅग ऑन ट्विटर

हॅशटॅग सर्वात पहिला वापर ट्विटरने सुरु केला. ट्विटरवर १४० शब्दांची मर्यादा असते. त्या मर्यादेतच आपल्याला आपले म्हणणे मांडायचे असते.  संदर्भासहित स्पष्टीकरण देण्याची ट्विटर ही जागा नव्हे. जे काही आहे ते थोडक्यात आटपायचे. हा ट्विटरचा नेमकेपणा प्रसिद्ध आहे. सोशल मिडीया साईटसमधील ट्विटर हे या नेमकेपणासाठी अधिक लोकप्रिय आहे. आता नेमके बोलायचे पण संदर्भ तर लागला पाहिजे ना! मग अशावेळी हॅशटॅग आपल्याला कामी येतात. कारण त्या एका हॅशटॅगमध्ये सारा संदर्भ दडलेला असतो. 

उदा. #MakeInIndia हा भारत सरकारचा एक उत्तम उपक्रम आहे...त्याचाच हा हॅशटॅग. जेव्हा एखाद्याला या संदर्भात पोस्ट टाकायची असते किंवा आपले मत मांडायचे असते किंवा एखादी अपडेट द्यायची असते तेव्हा ती व्यक्ती या हॅशटॅगचा वापर करते. मग या संदर्भातील विविध ठिकाणच्या बातम्या आपल्या या एका ठिकाणी पहायला मिळतात. https://twitter.com/hashtag/MakeInIndia हे असे त्याचे पेज तयार होते. त्यावर लाईव्ह, न्यूज, फोटोज, व्हीडीओ, अनेकविध पर्यायामधून #MakeInIndia आपल्याला माहिती उपलब्ध होते. तसेच हा हॅशटॅग गुगलच्या सर्चमध्ये जरी टाकला तरी आपल्याला वरील संबंधीत पेज दिसू लागते. त्यासाठी ट्विटरला लॉग इन असण्याची आवश्यकता आहे असे नाही.

आता वरील #MakeInIndia हॅशटॅगला ट्विटरने सिंहाचा इमोजी सुद्धा दिला आहे. ट्विटरवर अधिकृत इमोजी मिळवणारा मेक इन इंडिया हा पहिला अमेरिकेच्या बाहेरील ब्रॅंड आहे.

ट्विटरवर सर्वात ट्रेंडिंग हॅशटॅग कोणते आहे त्याची माहिती मिळते. जसे तुम्ही हॅशटॅग वापरता त्या प्रमाणे  तुमच्या पोस्टला जास्त इंप्रेशन मिळते.

ट्विटरच्या हॅशटॅगचे सामाजिक महत्त्व खुप आहे. याच ट्विटर हॅशटॅगचा वापर करुन कोणतेही आंदोलन छेडता येते आणि कोणताही कार्यक्रम (कॅपेंन) सुरु करता येतो. ही प्रमुख आणि विशेष बाजू हॅशटॅगची आहे. एखाद्या गोष्टीसाठी आवाज उठवून जनमत तयार करण्यासाठी ह्या ट्विटर हॅशटॅगचा वापर करण्यात येतो. तसेच या हॅशटॅगचा वापर करुन डिजिटल भांडणे देखील होत असतात. तसेच एखाद्या चांगल्या विचाराच्या प्रसारासाठी जनजागृती करण्याचे कार्य सुद्धा हॅशटॅगचा वापर करुन करता येते. यात माझ्या लक्षात राहण्यासारखा हॅशटॅग म्हणजे #SelfieWithDaughter.

माननीय पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी त्यांच्या मन की बात मधून या हॅशटॅगची घोषणा केली होती. स्त्री भूण हत्येमुळे मुले आणि मुलींच्या जन्मदरात निर्माण होणारी तफावत लक्षात येऊन ही गोष्ट बंद व्हावी यासाठी जनजागृती करण्यासाठी (बेटी बचाओ बेटी पढाओ या सरकारी कार्यक्रमाच्या प्रमोशनसाठी) या हॅशटॅगचा वापर करण्याचे त्यांनी सुचविले होते. ही आयडीया त्यांना हरियाणाच्या एका गावाच्या सरपंचाकडून मिळाले. खरे तर हे कॅंपेन त्या सुनिल जगलन या सरपंचाने सुरु केले होते. पतंप्रधानांनी ते उचलून दिले व सर्वांना त्यांच्या मुलींसोबतचे फोटॊ ट्विटरवर #SelfieWithDaughter या हॅशटॅगने अपलोड करण्यास सांगितले होते.नुसते फोटो नाही तर आपल्या मुलीबद्दल एखादी ओळ लिहण्यास ही सांगितले होते. हा हॅशटॅग भारतात आणि भारताच्या बाहेर टॉप ट्रेंडींग झाला. अनेक माता पित्यांनी आपल्या मुलींबरोबरचे सेल्फी या हॅशटॅगबरोबर अपलोड केले. आपल्याला मुलगी आहे याचा अभिमान व्यक्त केला. महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी देखील आपल्या मुलीबरोबर फोटो अपलोड केला होता.

And here's my #SelfieWithDaughter . My Daughter, My Pride! #betibachaobetipadhao pic.twitter.com/csPNDWq1SZ

— Devendra Fadnavis (@Dev_Fadnavis) June 28, 2015

यातून फायदा काय आणि कसा झाला? तर समाजाची देखील एक मानसिकता असते. ती बदलण्यासाठी अथवा सुधारण्यासाठी जनजागृती हाच एक मार्ग आहे. #SelfieWithDaughter हॅशटॅगने मुलगी असण्याचे महत्त्व काय असते हे समाजमनाला पटून स्त्री भ्रूण हत्या थांबतील ही भाबडी आशा करायला काय हरकत आहे. खर तर ही गोष्ट केवळ हॅशटॅगने साध्य होत नाही. पण निदान मन तरी तयार होते. याची एक दुसरी बाजू म्हणजे ज्यांना मुलगी नाही ते यात सहभागी होऊ शकत नाही. म्हणजे आपल्याकडे मुलगी हा मौल्यवान असा दागिना नाही....मुलगी असलेल्या अनेक पित्यांसारखी  समाधानाची झूल नाही याची खंत मनात निर्माण होऊ शकते व आपल्याला ही मुलगी हवी असा सकारात्मक विचार मनात पेरला जाऊ शकतो. हा हॅशटॅग हे आजच्या डीजिटल युगाचे जनजागृतीचे माध्यम आहे. हे आपण ध्यानात घेतले पाहिजे. पण त्यातही यासाठी ट्विटरवरील हॅशटॅगला अनन्यसाधारण महत्त्व आहे.

आपल्याला आपल मत चटकन जगासमोर मांडता येते. समजा तुम्ही एखादा चित्रपट पाहिला आणि तुम्हाला तो नाही आवडला. तर तसा हॅशटॅग तयार करुन तुम्ही तुमच मत मांडू शकता. तुमचे समविचारी या हॅशटॅगचा वापर करुन त्यांचे मत मांडतील. मग तो चित्रपट खरच चांगला आहे की नाही यावर तुम्हाला विविध मत मिळू शकतात. बॉक्स ऑफीसवर मग तो चित्रपट गाजो अथवा न गाजो पण तुम्हाला जनमत ट्विटर हॅशटॅगवरुन कळू शकतो.

जसा या हॅशटॅगचा वापर चांगल्यासाठी केला जातो तसाच दिशाभूल करण्यासाठी देखील केला जातो. त्यामुळे आपल्या खांद्यावर आपले डोके ठेवूनच ह्या हॅशटॅगचा वापर त्याचे अ‍ॅनालिसिस करावे. हॅशटॅग्सच्या आहारी जाऊ नये. कारण कोणता हॅशटॅग कोणत्या हेतू खातर केला जातो आणि त्यातून काय परिणाम साधला जातो हे आपल्यासारख्या "सामान्यांना" कळू शकत नाही.

- रेश्मा नारखेडे

Part - 1 - http://www.aniruddhafriend-reshmashaileshnarkhede.com/2015/12/what-is-hashtag.html